Η αγία "αποτείχιση" με απλά λόγια

Είναι τραγικό αλλά δυστυχώς πολύ αληθές, το οτι οι Ορθόδοξοι Έλληνες σήμερα είμαστε εν πολλοίς, παντελώς ακατήχητοι. Λίγο απο τον σχεδιασμό της Μασονίας και του Οικουμενισμού που έχει διεισδύσει στην ιεραρχία εδώ και πολλές δεκαετίες, λίγο η αθώα άγνοια των απλών ιερέων, λίγο η γενική αδιαφορία της εποχής μας, λίγο η βόλεψή μας στο να μην γνωρίζουμε ηθελημένα και κακοπάθουμε για την πίστη μας, λίγο το ενα λίγο το άλλο, και φθάσαμε να είμαστε παντελώς ακατήχητοι. Έτσι, οι περισσότεροι απο εμάς, μόλις ακούσουμε την λέξη "αποτείχιση" ή "αποτειχίζομαι" ή "αποτειχισμένος", αμέσως κάνουν τον λανθασμένο συνειρμό και την σύνδεση οτι "θέτω τον εαυτό μου εκτός Εκκλησίας". Και πάνω σε αυτή την παρερμήνευση βρίσκουν πάτημα οι Οικουμενιστές να φοβερίζουν το ποίμνιο οτι αν κάνει ανυπακοή στους Οικουμενιστές ιερείς και αρχιερείς του θα βγεί εκτός Εκκλησίας. Πιο λανθασμένη και αντ-Ορθόδοξη ερμηνεία απο αυτήν δεν γίνεται.

Τί είναι τελικά αυτό για το οποίο οι Πατέρες αναφέρονται ώς "αγία ανυπακοή" ή "αποτείχιση";

Για να μην δημιουργηθεί καμία παρερμηνεία, ας διευκρινήσουμε κατ' αρχήν ενα πράγμα. Άλλο είναι ο κεκριμένος αιρετικός ή εν ενεργεία αιρετικός ή σκέτο αιρετικός, όπως για παράδειγμα ένας Παπικός ή ένας Μονοφυσίτης, και άλλο ο μή κεκριμένος αιρετικός ή εν δυνάμει αιρετικός ή σκέτο αιρετίζων, όπως ο αρχιαιρεσιάρχης Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Η αποτείχιση, όπως είναι φυσικό, αφορά την δεύτερη κατηγορία.

Με απλά λόγια λοιπόν, η αποτείχιση είναι το έσχατο, νόμιμο, Κανονκό (δλδ σύμφωνο με τους Ιερούς Κανόνες), "όπλο" του Ορθοδόξου λαϊκού, μοναχού ή κληρικού για να δηλώσει την αντίθεσή του στην κακοδοξία και την αίρεση όταν αυτή εισάγεται στην Εκκλησία και να κάνει την ομολογία του, ώς έχει ρητή υποχρέωση, κατά το «Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. ὅστις δ᾿ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς»[1]

Η αποτείχιση δεν είναι ούτε καθαίρεση, ούτε αφορισμός, ούτε σχίσμα. Αποτείχιση δεν σημαίνει ότι βγαίνει είτε ο αποτειχίζων, είτε ο αποτειχιζόμενος απο τα νοητά τείχη της Εκκλησίας. Η αποτείχισή σου σημαίνει οτι απο δικής σου πλευράς, βγάζεις τον κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα εκτός των νοητών τειχών της ομολογίας σου, της ορθής σου Πίστεως (τον αποτειχίζεις). Δηλώνεις δηλαδή ενώπιον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, έμπρακτα και όχι μόνο στα λόγια, οτι διαφωνείς με την κακόδοξη/αιρετική ομολογία του (αρχι)ιερέως, και παραμένεις να ορθοτομείς την παραδοθείσα Ορθόδοξη Πίστη. Αυτό γίνεται με την διακοπή της μνημονεύσεως και της κοινωνίας με τον κακόδοξο/αιρετίζων προϊστάμενο (αρχι)ιερέα σου. Και αυτό γίνεται διότι είναι εμπαιγμός του Θεού όταν διαφωνείς μεν με την αιρετική ομολογία του (αρχι)ιερέα σου αλλά απο την άλλη δηλώνεις ψέματα ενώπιον της Αγίας Τραπέζης και ενώπιον του Θεού όταν λές για παράδειγμα "Ἐν πρώτοις μνήσθητι, Κύριε, τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν ... ὃν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις ἐν εἰρήνῃ, σῷον, ἔντιμον, ὑγιᾶ μακροημερεύοντα καὶ ὀρθοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας".

Η αποτείχιση λοιπόν δεν είναι ούτε πράξη μίσους, ούτε εκδικήσεως, ούτε αδιαφορίας για τον αιρετίζων αδελφό. Ακριβώς το αντίθετο. Είναι πράξη αγάπης. Γι' αυτό και, ενώ παύει η μνημόνευσή του για λόγους συνειδήσεως, επειδή δεν συμφωνεί η συνείδησή μας και η ομολογία μας με αυτήν του μη κεκριμένου αιρετίζοντος (αρχι)ιερέα, εντούτοις, τον συμπεριλαμβάνουμε στα κομποσχοίνια μας προσευχόμενοι να του δώσει ο Θεός φώτιση ώστε να καταλάβει την πλάνη στην οποία βρίσκεται και να επανέλθει στην ορθή ομολογία, ινα το αυτό λέγουμε πάντες και μη εν ημίν σχίσματα και αιρέσεις.

Είναι επίσης αλήθεια οτι η αποτείχιση θέλει πάρα πολύ προσοχή για να μην πλανηθείς, διότι πολλοί, ακόμη και στις ημέρες μας, κάνοντας λανθασμένη εφαρμογή της αποτειχίσεως, έθεσαν εαυτούς όντως εκτός Εκκλησίας. Το άγιο αυτό δικαίωμα λοιπόν της αποτειχίσεως εφαρμόζεται βάσει Κανόνων και όχι απροϋπόθετα και απερίσκεπτα.

Πρώτον, πρέπει να είναι έγκυροι οι λόγοι σου, και οι έγκυροι λόγοι είναι οι περί Πίστεως. Απαγορεύεται να "αποτειχίσεις" τον (αρχι)ιερέα σου για περί βίου λόγους. Επειδή δηλαδή είναι πόρνος, αρσενοκοίτης, κλέπτης, ψεύτης, γαστρίμαργος, κοκ. Η αποτείχιση για τέτοιους λόγους, όσο δίκαιοι και αν είναι αυτοί, είναι λανθασμένη και κανονικά επιφέρει και τιμωρία. Για τέτοιους λόγους υπάρχουν άλλες διαδικασίες που προβλέπονται απο τους ΙΚ. Βέβαια, οι Άγιοι Απόστολοι και πολλοί Άγιοι Πατέρες μίλησαν και για περί βίου απέχειν απο τους ασεβείς ποιμένες κατά την κλήση της συνειδήσεως εκάστου εξ ημών. Όμως, για να μην γίνονται κατά το δοκούν, άστοχες, άδικες και εκ της Πονηράς πλάνης αποτειχίσεις, η ασφαλής και πεπατημένη οδός είναι η δια περί Πίστεως αποτείχιση. Γι' αυτόν τον λόγο και αμέσως μετά την του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου εποχή συνετέθη και ο ΙΕ΄ Κανών.[2] Οι λόγοι συνεπώς που σου δίνουν το Κανονικό δικαίωμα (αλλά και την ηθική υποχρέωση κατά πολλούς Πατέρες) για να αποτειχίσεις τον (αρχι)ιερέα σου, είναι όταν αυτός κηρύττει κακοδοξίες και αιρέσεις, είτε δια στόματος, είτε δια γραφίδος (φυλλάδια, εγκυκλίους, υπογραφές του σε κακόδοξα και αιρετικά κείμενα, κοκ).

Δεύτερον, το πρακτικό κομμάτι έχει κάποιους κανόνες:

1. Διακοπή μνημονεύσεως ("αποτείχιση") σημαίνει οτι παύεις να μνημονεύεις τον κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα στις λειτουργίες σου αν είσαι (αρχι)ιερέας και στις προσευχές σου αν είσαι λαϊκός ή μοναχός. Αντ' αυτού, στο σημείο για παράδειγμα που θα έλεγες "...του Αρχιεπισκόπου ημών ...", τώρα λές "...πάσης επισκοπής Ορθοδόξων"
2. Διακοπή κοινωνίας ("αποτείχιση") σημαίνει οτι παύεις να συλλειτουργείς με τον κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα αν είσαι (αρχι)ιερέας ή να λειτουργείσαι σε αυτόν εαν είσαι λαϊκός ή μοναχός. Αν είσαι λαϊκός, ψάχνεις να βρείς άλλους ιερείς που τουλάχιστον δεν κακοδοξούν και δεν αιρετίζουν για να λειτουργείσαι.
3. Η αποτείχιση γίνεται μόνον στον άμεσα "προϊστάμενό" σου, όχι απο όλη την ιεραρχία ή τον κλήρο (βλ. λάθη των ΓΟΧ). Ο λαϊκός αποτειχίζει τον κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα του. Ο ιερέας και ο μοναχός τον (Αρχι)Επίσκοπό του, κοκ. Δεν αποτειχίζεις τον (αρχι)ιερέα σου αν δεν είναι ο ίδιος κακόδοξος/αιρετίζων, απλά και μόνον επειδή συλλειτουργεί με άλλους (αρχι)ιερείς οι οποίοι είναι κακόδοξοι/αιρετίζοντες. Αν είσαι (αρχι)ιερέας, συνεχίζεις κανονικά να συλλειτουργείς με όλους τους υπόλοιπους (αρχι)ιερείς.
4. Δεν μνημονεύεις άλλον Επίσκοπο (άλλον Μητροπολίτη ή Αρχιεπίσκοπο ή Πατριάρχη) αντί του δικού σου. Παραδείγματος χάριν, αν ανήκεις στην Μητρόπολη Μεσσηνίας και αποτειχίσεις τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας, δεν αρχίζεις να μνημονεύεις τον Μητροπολίτη Πατρών ή κάποιον άλλο.
5. Δεν χειροτονείσαι Επίσκοπος απο άλλους Επισκόπους εκτός δικαιοδοσίας (υπερόριος παρέμβασις) διότι αυτό είναι σχίσμα (βλ. λάθη των ΓΟΧ). Χειροτονία ιερέως ή Επισκόπου απο υπερόριο παρέμβαση επιτρέπεται μόνον όταν όλοι οι Επίσκοποι της τοπικής σου Εκκλησίας (πχ και οι 82 Μητροπολίτες της Εκκλησία της Ελλάδος) είναι ανοικτά κακόδοξοι και αιρετίζοντες και δεν έχει μείνει κανένας να ορθοτομεί τον λόγο της Αληθείας. Πρός το παρόν είμαστε μακράν τέτοιου σεναρίου.
6. Δεν ακολουθείς άλλον Επίσκοπο που χειροτονήθηκε απο υπερορίους Επισκόπους διότι συμμετέχεις σε σχίσμα (βλ. λάθη των ΓΟΧ).
7. Δεν ακολουθείς άλλη Σύνοδο και δεν συμμετέχεις σε σύσταση άλλης Συνόδου διότι αυτό είναι σχίσμα (βλ. "Ἐκκλησία τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν τῆς Ἑλλάδος").
8. Δεν θεωρείς μολυσμένα ή άκυρα τα Μυστήρια του κακόδοξου/αιρετίζοντος (αρχι)ιερέα (βλ. λάθη των ΓΟΧ). Τα Μυστήρια ενός μή κεκριμένου αιρετίζοντος (αρχι)ιερέα είναι εγκυρότατα. Ακόμη και του αρχιαιρεσιάρχου Βαρθολομαίου. Η αποτείχιση είναι μορφή εντόνου διαμαρτυρίας απο ευλάβεια. Όχι άρνηση της εγκυρότητος των Μυστηρίων. Ο μολυσμός για τον οποίον μιλούν οι Άγιοι Πατέρες απο τον οποίον κινδυνεύεις όταν συνεχίζεις να συλλειτουργείς και να λειτουγείσαι σε κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα όταν γνωρίζεις οτι αυτός κακοδοξεί και αιρετίζει, αφορά τον μολυσμό της πίστεώς σου, της καθαρής ομολογίας σου ενώπιόν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της συνειδήσεώς σου. Δεν αφορά μολυσμό Μυστηρίων.
9. Δεν θεωρείς άκυρη ή ανενεργή την Ιερωσύνη του κακόδοξου/αιρετίζοντος (αρχι)ιερέα (βλ. λάθη των ΓΟΧ). Η Ιεροσύνη του είναι καθόλα έγκυρη. Ο κληρικός χάνει την Ιεροσύνη του μόνον μετά απο δίκαιη καθαίρεση. Απο άδικη καθαίρεση δεν την χάνει, όπως δεν την έχασε και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος που συνέχισε να ιερουργεί, και πολλοί άλλοι Άγιοι. Το ίδιο άκυρος είναι και ο άδικος αφορισμός, όπως αυτός του μακαριστού και οσιακού Νικολάου Σωτηρόπουλου.
10. Η αποτείχιση δεν είναι υποχρεωτική απο τους Ιερούς Κανόνες. Είναι αγία, είναι Θεάρεστος, είναι ένδειξη βαθείας ευλαβείας, αλλά δεν είναι υποχρεωτική. Οι Άγιοι Πατέρες, λόγω της βαθείας ευλαβείας και του Θείου τους Έρωτος, παροτρύνουν σφόδρα υπέρ της αποτειχίσεως όταν ο (αρχι)ιερέας αιρετίζει, αλλά αυτό δεν σημαίνει οτι η αποτείχιση είναι υποχρεωτική. Η αποτείχιση γίνεται όταν υπάρχουν οι σωστοί λόγοι και όταν σε καλέσει η συνείδησή σου να το πράξεις. Εκείνο που είναι φοβερό λάθος και θα μας βαρύνει την φρικτή ώρα της Κρίσεως είναι η σιωπή και η μή καταδίκη της αιρέσεως. Όπως επίσης και η μή αποτείχιση για λόγους βολέματος, την στιγμή που η καρδιά και η συνείδησή μας μας εγκαλεί να ομολογήσουμε την Αλήθεια. Μπορούμε "κατ' οικονομίαν" να συλλειτουργούμε με ή να εκκλησιαζόμαστε στον κακόδοξο/αιρετίζων (αρχι)ιερέα μας, αλλά μόνον "άχρι καιρού". Για όσο διάστημα χρειαστεί δηλαδή έως ότου ενισχύσουμε την πίστη μας και την ομολογία μας και να ομολογήσουμε και εμείς τον Χριστό. Η "οικονομία" δεν είναι δικαιολογία για να επαναπαυθούμε και να μην ομολογήσουμε ποτέ. Μεγάλη προσοχή σε αυτό!

Η ομολογιακή στάση της αποτειχίσεως δεν είναι εύκολη. Είναι σταυρός και μαρτύριο. Γι' αυτό κανείς να μην καταδικάζει όσους δεν βρήκαν το θάρρος να αποτειχιστούν ακόμη. Μάλιστα, εμείς το ποίμνιο οφείλουμε να ενισχύσουμε τους (αρχι)ιερείς μας να προβούν σε αυτήν την ηρωική ομολογιακή στάση. Όχι να τους κατηγορούμε. Ένα άλλο που πρέπει να έχουμε υπ' όψην μας εμείς οι "αποτειχισμένοι" είναι το οτι οι άγιοι Γέροντές μας στο Άγιο Όρος και αλλού, ενώ καταδικάζουν την παναίρεση του Οικουμενισμού, ενώ αναγνωρίζουν την Κανονικότητα της αποτειχίσεως, ενώ επαινούν όσους αποτειχίζονται απο τώρα, εν τούτοις, περιμένουν υπομονετικά για μια μαζικότερη αποτείχιση όταν το γενικότερο ποίμνιο θα είναι κατηχημένο και ενημερωμένο, ώστε να μην γίνονται σχίσματα απο λανθασμένα εφηρμοσμένες ατομικές αποτειχίσεις. Γι' αυτό ας μην γινόμαστε φορτικοί και αυστηροί κριτές όσων δεν έχουν αποτειχιστεί ακόμη. Υποχρέωσή μας είναι να τους ενημερώσουμε, και να προσευχόμαστε να λάβουμε όλοι μας Φώτιση. Όχι να τους κατακρίνουμε.

Πού μέσα στο Ευαγγέλιο και στους Ιερούς Κανόνες προτρέπει περί διακοπής κοινωνίας ("αποτειχίσεως") απο τους κακοδόξους και αιρετίζοντες;

«ἀλλοτρίῳ δὲ οὐ μὴ ἀκολουθήσωσιν, ἀλλὰ φεύξονται ἀπ᾿ αὐτοῦ, ὅτι οὐκ οἴδασι τῶν ἀλλοτρίων τὴν φωνήν»[3]

«τὰς δὲ βεβήλους κενοφωνίας περιΐστασο· ἐπὶ πλεῖον γὰρ προκόψουσιν ἀσεβείας, καὶ ὁ λόγος αὐτῶν ὡς γάγγραινα νομὴν ἕξει·»[4]

«πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις»[5]

«στέλλεσθαι ὑμᾶς ἀπὸ παντὸς ἀδελφοῦ ἀτάκτως περιπατοῦντος καὶ μὴ κατὰ τὴν παράδοσιν ἣν παρέλαβον παρ᾿ ἡμῶν»[6]

«ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ᾿ ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω»[7]

«ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος, καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς»[8]

«εἰ δέ τις οὐχ ὑπακούει τῷ λόγῳ ἡμῶν διὰ τῆς ἐπιστολῆς, τοῦτον σημειοῦσθε, καὶ μὴ συναναμίγνυσθε αὐτῷ, ἵνα ἐντραπῇ»[9]

«Εἴ τις πρεσβύτερος, καταφρονήσας τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου, χωρὶς συναγάγῃ καὶ θυσιαστήριον ἕτερον πήξῃ μηδὲν κατεγνωκώς τοῦ ἐπισκόπου ἐν εὐσεβείᾳ καὶ δικαιοσύνῃ καθαιρείσθω, ὡς φίλαρχος· τύραννος γάρ ἐστιν. Ὡσαύτως δὲ καὶ οἱ λοιποὶ κληρικοί, καὶ ὅσοι ἂν αὐτῷ προσθῶνται· οἱ δὲ λαϊκοὶ ἀφοριζέσθωσαν. Ταῦτα δὲ μετὰ μίαν, καὶ δευτέραν καὶ τρίτην παράκλησιν τοῦ ἐπισκόπου γινέσθω» (ΛΑ΄ Ιερός Αποστολικός Κανών)[10]

«Τὰ ὁρισθέντα ἐπὶ πρεσβυτέρων καὶ ἐπισκόπων καὶ μητροπολιτῶν, πολλῷ μᾶλλον καὶ ἐπὶ πατριαρχῶν ἁρμόζει. Ὥστε, εἴ τις πρεσβύτερος ἤ ἐπίσκοπος ἢ μητροπολίτης τολμήσειεν ἀποστῆναι τῆς πρὸς τὸν οἰκεῖον πατριάρχην κοινωνίας καὶ μὴ ἀναφέρει τὸ ὄνομα αὐτοῦ, κατὰ τὸ ὡρισμένον καὶ τεταγμένον, ἐν τῇ θείᾳ μυσταγωγίᾳ, ἀλλὰ πρὸ ἐμφανείας συνοδικῆς καὶ τελείας αὐτοῦ κατακρίσεως σχίσμα ποιήσει, τοῦτον ὥρισεν ἡ ἁγία σύνοδος, πάσης ἱερατείας παντελῶς ἀλλότριον εἶναι, εἰ μόνον ἐλεγχθείη τοῦτο παρανομήσας. Καὶ ταῦτα μὲν ὥρισται καὶ ἐσφράγισται περὶ τῶν προφάσει τινῶν ἐγκλημάτων τῶν οἰκείων ἀφισταμένων προέδρων καὶ σχίσμα ποιούντων καὶ τὴν ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας διασπώντων. Οἱ γὰρ δι᾿ αἱρεσίν τινα, παρὰ τῶν ἁγίων Συνόδων ἢ Πατέρων κατεγνωσμένην, τῆς πρὸς τὸν πρόεδρον κοινωνίας ἑαυτοὺς διαστέλλοντες, ἐκείνου τὴν αἵρεσιν δηλονότι δημοσίᾳ κηρύττοντος καὶ γυμνῇ τῇ κεφαλῇ ἐπ᾿ ἐκκλησίας διδάσκοντος, οἱ τοιοῦτοι οὐ μόνον τῇ κανονικῇ ἐπιτιμήσει οὐχ ὑποκείσονται, πρὸ συνοδικῆς διαγνώσεως ἑαυτοὺς τῆς πρὸς τὸν καλούμενον ἐπίσκοπον κοινωνίας ἀποτειχίζοντες, ἀλλὰ καὶ τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται. Οἱ γὰρ ἐπισκόπων, ἀλλὰ ψευδεπισκόπων καὶ ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν, καὶ οὐ σχίσματι τὴν ἕνωσιν τῆς ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλὰ σχισμάτων καὶ μερισμῶν τὴν ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι.» (ΙΕ΄ Ιερός Κανών της εν Κωνσταντινουπόλει ΑΒ΄ Οικουμενικής Συνόδου του 861 μΧ)[2]

Πώς οι Άγιοι Πατέρες προτρέπουν την διακοπή κοινωνίας ("αποτειχίσεως") απο τους κακοδόξους και αιρετίζοντες; (μερικά πολύ ενδεικτικά παραδείγματα)

«Τοσαύτην οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτῶν ἔσχον εὐλάβειαν πρὸς τὸ μηδὲ μέχρι λόγου κοινωνεῖν τινι τῶν παραχαρασσόντων τὴν ἀλήθειαν»[11]
(Άγιος Ειρηναίος)

«Ἅπασι τοῖς παρά σῆς εὐλαβείας κεχωρισμένοις διά τήν πίστιν ἤ καθαιρεθεῖσι λαϊκοῖς τε καί κληρικοῖς κοινωνικοί πάντες ἐσμέν. Οὐ γάρ ἐστιν δίκαιον τούς ὀρθά φρονεῖν ἐγνωκότας σαῖς ἀδικεῖσθαι ψήφοις, ὅτι σοι καλῶς ποιοῦντες ἀντειρήκασι»[12]
(Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας)

«Ἐκεῖνος πού διώκεται ἀπό αὐτούς πού φαίνεται ὅτι εἶναι ὁμόπιστοι, λόγω τῆς ὑγιοῦς πίστεως, θά ἔχη μεγαλύτερον στέφανον ἀπό αὐτόν πού μαρτυρεῖ ἀπό εἰδωλολάτρη»
(Ἅγιος Ἰωσήφ Κωνσταντινουπόλεως)

«Εἰ δὲ τις προσποιεῖται ὁμολογεῖν μὲν ὀρθήν πίστιν, φαίνεται δὲ κοινωνῶν ἐκείνοις τόν τοιοῦτον προτρέψασθε ἀπέχεσθαι τῆς τοιαύτης συνηθείας· καὶ ἐὰν μὲν ἐπαγγέλληται, ἔχετε τὸν τοιοῦτον ὡς ἀδελφὸν· ἐὰν δὲ φιλονίκως ἐπιμένῃ τὸν τοιοῦτον παραιτῆσθε»[13]
(Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας)

«…Διὸ φευκτέον ἀπὸ τῶν φθοροποιῶν ποιμένων»[14]
(Άγιος Πάπας Κλήμης Α΄)

«Έχουμε διδαχθεί να μη δίνουμε σημασία στα θαύματα, όταν αυτός που τα ενεργεί διδάσκει αντίθετα προς την ευσέβεια»
(Άγιος Αναστάσιος ο Σιναϊτης)

«…Ὁμοίως καὶ οἱ λαϊκοί, τοῖς τῇ γνώμῃ τοῦ Θεοῦ ἐναντία δογματίσασι μὴ πλησιάζετε μηδὲ κοινωνοὶ τῆς ἀσεβείας αὐτῶν γίνεσθε, λέγει γὰρ καὶ Θεός… Ἀποσχίσθητε ἐκ μέσου αὐτῶν, ἵνα μὴ συναπολῆσθε αὐτοῖς…ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν, καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς»[15]
(Άγιος Πάπας Κλήμης Α΄)

«Κάθε κληρικὸ τοῦ ὁποίου ἡ πίστις, οἱ λόγοι καὶ τὰ ἔργα δὲν συμφωνοῦν μέ τὶς διδασκαλίες τῶν Ἁγίων Πατέρων νὰ μὴν τὸν δεχόμαστε στὴν οἰκία μας. Ἀλλὰ νὰ τὸν ἀποστρεφόμεθα καὶ νὰ τὸν μισοῦμε ὡς δαίμονα, ἔστω κι ἄν ἀνασταίνει νεκροὺς καὶ κάνει μύρια θαύματα»
(Άγιος Συμεὼν ο Νέος Θεολόγος)

«Οίτινες τήν υγια ορθόδοξον πίστιν προσποιούμενοι ομολογειν, κοινωνουσι δέ τοις ετερόφροσι, τούς τοιούτους, ει μετά παραγγελίαν μή αποστωσιν, μή μόνον ακοινωνήτους έχειν, αλλά μηδέ αδελφούς ονομάζειν»
(Άγιος Βασίλειος ο Μέγας)

«ἡ ἐξωτερικὴ ἀκοινωνησία προστατεύει ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ ἀλλοτριότητα»
(Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως)

«Πῶς οὖν ὁ Παῦλός φησιν, ¨πείθεσθαι τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε¨; Ἀνωτέρω εἰπών, ¨Ὧν ἀναθεωροῦντες τήν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς, μιμεῖσθε τήν πίστιν¨, τότε εἶπε, ¨Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε¨. Τί οὖν, φησίν, ὅταν πονηρός ᾖ καί μή πειθώμεθα; πονηρός πῶς λέγεις; εἰ μέν περί πίστεως ἕνεκεν, φεῦγε αὐτόν καί παραίτησαι, μή μόνον ἄν ἄνθρωπος ᾖ, ἀλλά κἄν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ κατιών• εἰ δέ βίου ἕνεκεν, μή περιεργάζου. Καί τοῦτο οὐκ οἴκοθεν λέγω τό ὑπόδειγμα, ἀλλ’ ἀπό τῆς θείας Γραφῆς»[16]
(Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)

«Καλό εἶναι νά εἰρηνεύουμε μέ τούς πάντες, ἀλλά ταυτόχρονα νά συμφωνοῦμε σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τήν ὀρθή πίστη. Νά ἀποφεύγετε, ὡσάν νά ἀποφεύγετε φίδια, τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ αὐτούς ποῦ εἶναι ἀκοινωνητοί καί τό μνημόσυνο αὐτῶν πού δέν πρέπει νά μνημονεύονται. Διότι αὐτοί εἶναι ψευδαπόστολοι, ἐργάτες δόλιοι πού μετασχησματίζονται σέ ἀποστόλους τοῦ Χριστοῦ»
(Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός)

«οὖν οὐ χρή ἀγαπᾶν, οὐδὲ συνδυάζειν, οὐδὲ συνεύχεσθαι, οὐδὲ συνεσθίειν, οὐδὲ λαμβάνειν εἰς οἶκον, οὐδὲ χαίρειν αὐτοῖς»
(Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)

«...την παρακαταθήκην φύλαττε. Να φυλάγεσθε απο τους ψευδοδιδασκάλους. Όσους δεν συμφωνούν μ΄ αυτά που διδάσκει η Εκκλησία να τους απομακρύνετε, οποιαδήποτε θέση και οποιουσδήποτε τίτλους κι αν κατέχουν»
(Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

«Ἐὰν ὁ ἐπίσκοπος ἢ ὁ πρεσβύτερος, οἱ ὄντες ὀφθαλμοὶ τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφωνται καὶ σκανδαλίζωσι τὸν λαόν, χρὴ αὐτοὺς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γὰρ ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον, ἢ μετ αὐτῶν ἐμβληθῆναι ὡς μετὰ Ἄννα καὶ Καϊάφα εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός»[17]
(Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας)

«Ἅπαντες οἱ τῆς Ἐκκλησίας Διδάσκαλοι, πᾶσαι αἱ Σύνοδοι καὶ πᾶσαι αἱ θεῖαι Γραφαὶ φεύγειν τοὺς ἑτερόφρονας παραινοῦσι καὶ τῆς αὐτῶν κοινωνίας διίστασθαι»[18]
(Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός)

[1] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Ματθαίου του Ευαγγελιστού, Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, Κεφάλαιον ι΄, στίχοι 32-33

[2] Ο Θεός δια του Αγίου Φωτίου του Μεγάλου και των λοιπών 317 Πατέρων της ΑΒ΄ εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου του 861 μΧ, "Κανών ΙΕ΄", ΠΗΔΑΛΙΟΝ, Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Βλαστού Βαρβαρηγού, 1886, εν Αθήναις, σελίς 300

[3] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Ιωάννου του Ευαγγελιστού και Θεολόγου, Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Κεφάλαιον ι΄, στίχος 5

[4] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Παύλου, Πρός Τιμόθεον Β΄ Επιστολή, Κεφάλαιον β΄, στίχοι 16-17

[5] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Λουκά, Πράξεις των Αποστόλων, Κεφάλαιον ε΄, στίχος 29

[6] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Παύλου, Πρός Θεσσαλονικείς Β΄ Επιστολή, Κεφάλαιον γ΄, στίχος 6

[7] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Παύλου, Πρός Γαλάτας Επιστολή, Κεφάλαιον α΄, στίχος 8

[8] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Παύλου, Πρός Κορινθίους Β΄ Επιστολή, Κεφάλαιον στ΄, στίχος 17

[9] Ο Θεός δια του Αγίου Αποστόλου Παύλου, Πρός Θεσσαλονικείς Β΄ Επιστολή, Κεφάλαιον γ΄, στίχος 14

[10] Ο Θεός δια των Αγίων Αποστόλων, "Κανών ΛΑ΄", ΠΗΔΑΛΙΟΝ, Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Βλαστού Βαρβαρηγού, 1886, εν Αθήναις, σελίς 39-41

[11] Άγιος Ειρηναίος, Κατά Αιρέσεων, "Patrologiae Graecae Cursus Completus", Τόμος 7, J.P. Migne, 1857, Άγιος Ειρηναίος, Βιβλίον Γ΄, Κεφάλαιον 3, σελίς 853-854

[12] Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, Επιστολή 17η : Πρός τον Νεστόριον, "Patrologiae Graecae Cursus Completus", Τόμος 77, J.P. Migne, 1854, Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, σελίς 108, παράγραφος 2, στίχοι 23-28

[13] Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, Επιστολή πρός μοναχόν, "Patrologiae Graecae Cursus Completus", Τόμος 26, J.P. Migne, 1857, Άγιος Αθανάσιος, σελίς 1188, παράγραφος 1, στίχοι 23-28

[14] Άγιος Πάπας Κλήμης Α΄, ιθ. Ὅτι καὶ ὁ ποιμὴν ἀμελῶς φερόμενος περὶ τὰ πρόβατα δίκην τίννυσιν, καὶ τὸ πρόβατον μὴ πειθαρχοῦν τῷ ποιμένι κολάζεται, "Διαταγαί των Αποστόλων", Βιβλίον Β΄ - Περὶ ἐπισκόπων, πρεσβυτέρων καὶ διακόνων

[15] Άγιος Πάπας Κλήμης Α΄, δ. Ὅτι ἀποσχίζει οὐχ ὁ τῶν ἀσεβῶν χωριζόμενος, ἀλλ' ὁ τῶν εὐσεβῶν ἀφιστάμενος., "Διαταγαί των Αποστόλων", Βιβλίον ΣΤ΄ - Περὶ σχισμάτων, παράγραφοι 4 και 5

[16] Άγιος Ιωάννης ο Ιερός και Χρυσόστομος, Ομιλία ΛΔ΄ - Πείθεσθαι τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν..., "Patrologiae Graecae Cursus Completus", Τόμος 63, J.P. Migne, 1862, Άγιος Ιωάννης, σελίς 231, παράγραφος 1, στίχοι 24-34

[17] Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, Αποσπάσματα, "Patrologiae Graecae Cursus Completus", Τόμος 26, J.P. Migne, 1857, Άγιος Αθανάσιος, σελίς 1257, παράγραφος 1, στίχος 3-9

[18] Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, Ομολογία της Ορθής Πίστεως, "Concilium Florentinum Documenta et Scriptores", Τόμος 10, Pontificum Institutum Orientalium Studiorum, 1977, Ρώμη, Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, σελίς 134, στίχοι 2-5

(του editor)